Kendiyle beraber piyasaları da batırmak üzere olan FTX'in başına bir iflas uzmanı olan John Jay Ray III getirildi. Yeni CEO Ray enerji şirketi Enron dahil olmak üzere tarihteki en büyük batıkların ardından şirketlerin yönetim süreçlerini yürüttü.
FTX ABD'de iflas başvurusu yapınca Sam Bankman-Fried özür dileyerek istifa etti ve şirketin başına batık uzmanı John Jay Ray geçti.
Şirkete dair ilk izlenimlerini mahkemeye yazılı olarak sundu. Ray, "kurumsal yönetimin bu kadar başarısız olduğu başka bir şirket" görmediğini söyledi. Yeni CEO "kabul edilemez yönetim pratikleri" olarak hassas bilgilere, güvenli olmayan kanallardan erişimi dahil olmak üzere birçok yanlışı sıraladı.
John Jay Ray, FTX tarafından tutulan finansal bilgilerin son derece güvenilmez olduğunu söyledi. Yeni CEO, ABD İflas Mahkemesi'ndeki dosyada "Sistem bütünlüğünden taviz verilmesinden ve yurtdışındaki hatalı düzenleyici gözetimden, kontrolün çok küçük bir grup deneyimsiz, bilgisiz ve potansiyel olarak tehlikeye atılmış bireylerin elinde toplanmasına kadar, bu durumun eşi benzeri yok" diye yazdı.
"TÜRKİYE’DEN DE HATIRI SAYILIR BİR ALACAKLISI OLDUĞU ÇOK AÇIK"
Konuyla ilgili yazı kaleme alan T24 yazarı Uğur Gürsess, "Batışla beraber, şimdi 1 milyona yakın alacaklının olduğu yazıyor iflas metinlerinde. Büyük hükümet fonlarından, öğretmenlerin emeklilik fonlarına kadar. Henüz liste yok ortada ama Türkiye’den de hatırı sayılır bir alacaklısı olduğu çok açık" dedi.
Tahminini ise Coingecko.com sitesinin Ocak-Kasım 2022 verileri ile yayımladığı liste olduğuna değinen Gürses, farklı ülkelerden FTX.com web sitesini ziyaret eden tekil kişi sayısını gösterdiğine değindi.
Gürses sözlerinin devamında, "Türkiye’den bu siteye girenlerin tekil sayısı 186 bin kişi. Küresel çapta Türkiye 6. sırada. ABD’den giren sayısı ise sadece 92 bin" olduğuna değindi.
Gürsess'in yazısının ilgili kısmı şu şekilde...
'EMOJİYLE ONAY'
"FT’nin haberinde, FTX şirketinde hiçbir kurumsal yapının olmadığı, şirket sahipleri ile yöneticilerin klan gibi yaşadıkları aktarılırken, Reuters’ın haberinde Bankman-Freid ve arkadaşlarının şirketin muhasebe sisteminde bir ‘arka kapı’ yaratarak, zararları saklamak için kardeş kuruluş Alameda’ya transferler yapıldığı, şirketin sağlıklı gibi gösterildiği anlatılıyor. Yeri gelmişken, bu bize Türkiye’de neleri hatırlatıyor?
İflas masasına yazılan rapordaki ödeme yöntemine dair notu okuyunca tüm hikâyenin özetinin burada olduğunu düşündüm; düzgün bir ödeme kontrol sistemlerine sahip değillerdi. FTX Grup çalışanları ödeme taleplerini online chat platform üzerinden yöneticilerine gönderiyorlar, onlar da kişisel emojilerle yanıt vererek onaylıyormuş.
'GELEN GİDENİ ZENGİN EDER'
2016 sonunda 17 milyar dolar toplam borsa değeri olan kripto varlıklar, 2017 sonunda Bitcoin öncülüğünde fiyat patlamasına sahne olunca 700 milyar doları geçmişti. Bu tüm finansal okur yazarlığı olmayan kesimleri kısa sürede ‘köşe dönme’ hülyasıyla bu pazara akın ettirmişti.
2020’de pandemi ile devasa parasal ve mali genişleme ile 2021 sonunda tüm kripto varlıkların pazar değeri 3 trilyon dolara yaklaştı.
Şahane değil mi? 2016 sonunda 17 milyar dolardan 5 yıl sonra 3 trilyon dolara. Tam 176 kat.
Bu dönemde eğlence için ‘çıkarılan’ kripto coinler (maalesef hiçbirine ‘para’ diyemiyorum) bile devasa pazar değerine ulaştı.
19 Kasım itibariyle kripto varlıkların pazar değeri 833 milyar doları gösteriyor. Nasıl bir büyük servet transferi olmuş, akıllara sığmaz.
Tesadüf o ki geçtiğimiz günlerde Uluslararası Ödemeler Bankası BIS, kripto varlıklara dair bir çalışma yayımladı. Kripto alım-satımı ve Bitcoin fiyatlarının ele alındığı çalışmada şu sonuçlara varılıyor:
- Bitcoin’in fiyat yükselişi, kripto varlık uygulamalarına yeni kullanıcıların girmesini, yani yeni yatırımcıları getirdi.
- Demografik analizlerde, kripto uygulama kullanıcılarının yüzde 40’ı 35 yaş altındaki erkeklerden oluştuğu gözlendi. Ki bu grup ‘risk alma peşinde koşan’ olarak tanımlanıyor.
- Kullanıcıların yüzde 73-81’i kripto varlık yatırımlarında para kaybetmiş. Blockchain verilerinin analizinde de Bitcoin yükselişinde küçük kullanıcılar alım yaparken, büyük portföy sahipleri ‘büyük balinalar’ satış yapmış. Gelen ‘çaylaklar’, ‘kurtlara2 yem olmuş.
Çalışmanın yazarları, bulgularının; yatırımcıların bireysel kararların geriye dönük olduğu, birçok yatırımcının kripto varlıkların riski ve oynaklığı hakkında bilgisi olmadığını düşündürdüğünü not ediyor. Nitekim küresel çapta faizlerin artışı ile her alanda olduğu gibi kripto varlık fiyatlarında da hızlı bir düşüşe tanık oluyoruz. Bu da finansal okuryazarlık ve temel piyasa bilgisi olmadan kripto varlık yatırımcısı olmanın ne derece riskli olduğunu gösteriyor.
95 ülkenin verileri ile derlenen bilgilere göre, 2015-2022 arasında milyon kişi başına 520 bin uygulama indirmesi ile (44 milyon) Türkiye ilk sırada geliyor.
Türkiye’de küresel sıralamalarda birinciliği alacak kadar neden bu kadar kripto varlık meraklısı olduğu meselesi sadece ekonomik değil, toplumsal ve siyasal atmosferin de bir sonucu olmalı.
Ekonomi politikalarının yoksullaştırıcı, toplumsal koşulların boğucu, siyasal koşulların ise baskıcı bir atmosferde olması gelecek umutlarını azaltan, çoğu genç kuşakta ‘geleceğini kurtarma’ kaygısını tetikleyen unsurlar olmalı."
Kaynak: www.cumhuriyet.com.tr