İRFAN DONAT
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Yaş Sebze Meyve Sektör Yönetim Kurulu, domates ihracatına getirilen kısıtlamanın sektörel etkisini ortaya koyan açıklama yaptı.
Bazı tarımsal ürünlerin ihracatına yönelik kısıtlama yetkisinin Tarım Bakanlığına verilmesiyle birlikte planlama, ihracatçı ve üretici ile istişare yapılmadan alınan kararın olumsuz etkileri olduğuna dikkat çekilen açıklamda, şu ifadelere yer verildi: "Hali hazırda tek ekim domates üretiminin aşırı yüksek hasat döneminde, mevsimsel olarak havalarında ısınmasıyla domates miktarlarının çoğalacağı bir dönemdeyiz. Üretim maliyetlerinin kilogram başına yaklaşık 8-10 TL olduğu bu dönemde ihracatın durması üreticilerin sera bakım masraflarını çıkarabilmesi ve ayakta kalabilmesi için minimum fiyat öngörüsüdür. Bunun altına düşecek domates fiyatları ve bu kararla ihracat pazarlarının kaybedilmesinin etkisiyle Nisan-Mayıs döneminde de üreticilerin ürün kaybı, bakımsızlık veya seralardaki ürünlerin sökülmesiyle Nisan ve Mayıs'ta da mevsim normallerinin altında üretim miktarı olacak, üreticilerin ağır zararlarının yanı sıra fiyatlarda mevsim şartlarının üstünde olmak zorunda kalacaktır."
TİM Yaş Sebze Meyve Sektör Yönetim Kurulu, deprem felaketinden ötürü ağır tahribat gören Hatay, Adıyaman bölgesinden ihracat paketleme evlerine ve seralarda toplama faaliyetlerinde onbinlerce işçi istihdam edildiğini hatırlatarak, "Bu şekilde bir nebze yaralara merhem olunmaktadır. İhracatın kısıtlanması sonucu çalışamayacak olan işletmeler işçilerini çıkarmak zorunda kalacak ve ağır yaralarımız daha da ağırlaşacaktır" ifadelerine yer verdi.
Açıklamada, "Yıllarca rakip üretici ülkelerden güçlükle elde edilen pazarların bir günde kaybedilmesi söz konusudur. Bu pazarların kaybı bir sonraki senenin üretim planlamasını ciddi şekilde olumsuz etkileyecektir. İhracat kısıtı 14 Nisan’da kalksa dahi yabancı zincir marketler başka tedarikçi ülkelerle anlaşmalar yaparak taahhüt verecektir ve Türkiye için kaybedeceği pazarlara dönüşü uzun yıllar alacaktır. Kaldıki rakip üretici ülkeler özel ve uzun süreli anlaşmalar yapmadan ürünlerini vermeyeceklerdir. Bağlayıcı olmak için durumu fırsata çevireceklerdir“ uyarısında bulunuldu.
Yurtdışındaki zincir marketlere verilen taahhütlerin Türkiye’deki ihracatçı ve üreticilere ağır sorumluluklar yüklediği hatırlatılan açıklamada, "İhracat izni verildiğinde ihracat yapacak maddi güçte ihracatçı sayısı ciddi azalacaktır. Sektör ağır tahribat görecektir. Ayrıca devam etmeyen ticari faaliyette ticari alacaklar ciddi tahsilat kaybına neden olacaktır" denildi.
Hali hazırda tahhüt edilmiş işletmelerde yabancı marketlere hazırlanmış ürünlerin an itibariyle yasak kapsamına girdiği belirtilen açıklamada, bunun milyon dolarlarla ifade edilen değer kaybı anlamına geldiği kaydedildi.
TİM Yaş Sebze Meyve Sektör Yönetim Kurulu, "Acilen bu karardan geri dönülmelidir. Veya hiçbir dönüşü yoksa yumuşatılmalıdır. İhracatçı firma bazında kotalı bir satış yöntemi sunulmalıdır.
Aksi halde geri dönüşü olmayan yaralar açılacaktır" uyarısında bulundu.
Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği (UYMSİB) Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Senih Yazgan ise domates ihracatına kısıtlama kararının, üreticiler, ilgili sektörler ve ihracatçılarla bilgi paylaşılmadan alındığına dikkat çekerek, kararın olası etkilerini öyle sıraladı: "Mevsim olarak geldiğimiz şu günlerde, tek ekim domates üretiminin aşırı yüksek hasat döneminde ve mevsimsel olarak havaların da ısınmasıyla domates üretim miktarlarının çoğalacağı bir dönemdeyiz. Üretim artan girdi maliyetlerine bağlı olarak 1 kg domatesin kazançsız yaklaşık 8-10 TL’dir. Bu rakama hasat işçiliği, paketleme, nakliye ve diğer girdiler eklendiğinde üreticilerimizin ürünlerini piyasaya arz edeceği rakamlar ortaya çıkacaktır. Oluşan bu maliyetler karşısında üreticilerimizi ayakta tutabilecek tek alternatif, ürettikleri ürünün bir bölümünü ihraç etmekten geçtiği bu dönemde, ihracatın yasaklanması üretimden kaçışı hızlandıracaktır. Bunun altına düşecek domates fiyatları ve bu kararla ihracat pazarlarının kaybedilmesinin etkisiyle Nisan-Mayıs döneminde de üreticilerin ürün kaybı, bakımsızlık veya seralardaki ürünlerin sökülmesiyle Nisan ve Mayıs'ta da mevsim normallerinin altında üretim miktarı olacak, üreticilerin ağır zararlarının yanı sıra fiyatlarda mevsim şartlarının üstünde olmak zorunda kalacaktır" dedi.
Uzun uğraşlarla kazanılan uluslararası pazarlarda en önemli beklentinin tedarikçi ülkelerin sürdürülebilir arzı olduğunu hatırlatan Yazgan, "Alınan kararla elde edilen pazarların bir günde kaybedilmesi söz konusudur. Kaldı ki ülkemize rakip olan ülkeler başta İspanya, Yunanistan, Fas ve Tunus bu pazarlarımıza girdiklerinde tekrar yer alabilmemiz mümkün olmayacaktır. Bu pazarların kaybı bir sonraki senenin üretim planlamasını ciddi etkileyecektir. İhracat 14 Nisan’da yeniden açılsa dahi yabancı zincir marketler başka tedarikçi ülkelerle anlaşmalar yaparak taahhüt verecektir ve Türkiye için dönüşü uzun yıllar alacaktır" dedi.
Yazgan, ya söz konusu ihracat yasağından acilen vazgeçilmesi ya da firmalara ihracat kapasitesi oranında ihracat kotası konularak üretici ve elde edilmiş olan pazarların korunması gerektiğini söyledi.
Kaynak: www.bloomberght.com