Boş ofisler saatli bombaya dönüştü

Pandeminin ardından dünyanın pek çok yerinde evden çalışma ve hibrit çalışma sisteminin benimsenmesiyle ofis binaları boş kaldı. Bu durum yüksek faiz oranları ve düşen emlak değerleriyle ticari emlak piyasasını uçurumun eşiğine getirdi.

Mal sahipleri ve bankalar, pandeminin ardından insanların nasıl ve nerede çalıştığı, alışveriş yaptığı ve yaşadığıyla ilgili değişikliklerle boğuşuyor. Diğer bir yandan ise yüksek faiz oranları bina satın almayı ve yeniden finanse etmeyi daha pahalı hale getiriyor.

Mortgage Bankaları Birliği’ne göre, yalnızca ABD’de bu yıl ve gelecek yıl yaklaşık 1,4 trilyon dolarlık ticari gayrimenkul kredisinin vadesi geldi. Ancak son ödeme tarihi geldiğinde, büyük anapara ödemeleri ile karşı karşıya kalan mal sahipleri, ödemeyi yapmak için tekrar borç almak yerine temerrüde düşmeyi tercih edebilir.

Veri analiz şirketi Green Street’e göre, ofise dönüş oranlarının Asya ve Avrupa’dan daha düşük olduğu ABD’de, kurumsal kalitede ofislerin değerleri, faiz oranlarının yükselmeye başladığı Mart 2022’den bu yana yüzde 27 düşerken apartman fiyatları yüzde 21, alışveriş merkezlerinin fiyatları yüzde 18 düştü.

PGIM Real Estate’in tahminlerine göre, ofis fiyatlarının Avrupa’da yüzde 25’ten fazla ve Asya-Pasifik bölgesinde yaklaşık yüzde 13 düşmesi bekleniyor.

Ofis anlaşmaları sayısı düşerken fiyatlar da sert bir şekilde düşüyor. 2008 krizinden sonra ABD ofis fiyatlarının toparlanması altı yıl alırken CBRE Group’un başekonomisti Richard Barkham, toparlanmanın bu kez 10 yıl sürmesini beklediklerini ifade eti.

Ticari gayrimenkul sıkıntılarının, finansal sistem üzerindeki stresi artırarak krizi derinleştirmesi ve düşük emlak vergisi gelirleriyle mücadele eden bazı şehirlerde dönüştürücü etki yaratması bekleniyor.