Sınırlarımızı Kimler Çizer?
İnsanın Koruyucu Askerleri Var Mı?
İnsan ilişkileri karmaşık ve çoğu zaman zorlayıcı olabilir. Bu karmaşıklığın içinde, sağlıklı ilişkiler geliştirmek ve sürdürmek için en önemli unsurlardan biri kişisel sınırların belirlenmesi ve korunmasıdır. Bu yazıda, kişisel sınırların ne olduğunu, neden önemli olduklarını ve farklı ilişki türlerinde nasıl uygulanabileceklerini inceleyeceğiz.
Kişisel Sınırlar Nedir?
Kişisel sınırlar, bireyin kendisine ve başkalarına nasıl davranılmasını istediğini belirleyen psikolojik, duygusal ve fiziksel sınırlardır. Bu sınırlar, kişinin değerlerini, inançlarını, tercihlerini ve ihtiyaçlarını yansıtır. Sağlıklı sınırlar, bireyi duygusal yıpranmadan korur, öz saygıyı artırır ve başkalarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurmaya yardımcı olur.
Hangi sınırlar doğuştan itibaren biz farkında olmadan gelişir?
Sınırlarını çizebilen ve koruyabilen bedenini, ruhunu dinginleştirir. Araştırmalara göre insanın yetişkinlikteki davranışlarının temelinin, 0-6 yaş aralığında başka bir araştırma da ise 0-11 yaş arasında yapılandığını anlatır. Net olan bir konu ise doğduğumuz ailenin üyelerinin etkisi, ilişkisi, iletişimi, değerleri, inançlarının olduğu gibi bireyin kimliklerine yansıdığıdır.
Kısaca sınırlarımızdan örnekler;
Fiziksel Sınırlar: Kişisel alan ve fiziksel temasla ilgili sınırlar. Bu, başkalarının ne kadar yakın olabileceğini ve hangi tür fiziksel temasların kabul edilebilir olduğunu belirler.
Duygusal Sınırlar: Kişisel duyguların korunması ve başkalarının duygusal taleplerine karşı sınırlar. Bu, başkalarının duygusal baskılarına ne derecede açık olunacağını belirler.
Zihinsel Sınırlar: Düşünceler, inançlar ve değerlerle ilgili sınırlar. Bu, başkalarının görüşlerine ne kadar açık olunduğu ve kendi inançlarını nasıl savunulduğu ile ilgilidir.
Zaman ve Enerji Sınırları: Kişisel zamanın ve enerjinin yönetimiyle ilgili sınırlar. Bu, iş ve özel hayat arasında nasıl bir denge kurulduğunu belirler.
İletişim Sınırları: İletişim biçimi ve açıklık derecesiyle ilgili sınırlar. Bazı insanlar doğrudan ve açık iletişimi tercih ederken, diğerleri daha çekingen veya dolaylı iletişim içinde olabilir.
En önemli sınır belirleyici kelimenin mantıklı kullanılan ‘HAYIR’ olduğuna inanırım. Çoğu insanın iç dünyasının huzurlu olamamasının başlıca nedenlerinden biri HAYIR diyememesinden kaynaklanmaktadır. Bunun birçok nedeni bulunmaktadır. Bu yazının konusu olmadığından gelecek sayının başlığını şimdiden belirlemiş olduk ‘neden hayır demek bu kadar zor’
Neden Önemli?
Kişisel sınırlar, bireyin kendini tanımasına ve saygı duymasına yardımcı olur. Özsaygıyı direkt etkilemektedir. Öz saygının olması, öz sevgi, öz değer, öz güven gelişmesine büyük katkıdır. Kendi sınırlarını belirleyen ve bunlara saygı gösteren bir kişi, başkalarının da sınırlarına saygı gösterme eğilimindedir. Bu, karşılıklı saygı ve anlayışa dayalı sağlıklı ilişkilerin temelini oluşturur.
Sınırların İlişkiler Üzerindeki Etkisi
Kişisel sınırlar, farklı ilişki türlerinde- aile, arkadaşlık, romantik ilişkiler, iş ilişkileri ve ebeveyn-çocuk ilişkileri gibi- farklı şekillerde ifade edilir ve uygulanır.
Aile İlişkilerinde Sınırlar: Aile içinde bireylerin özgürlükleri ve sorumlulukları arasında denge kurulmasını sağlar. Aile üyelerinin birbirlerinin kişisel alanına saygı göstermeleri, sağlıklı aile ilişkilerinin temelidir. Aile, bireyin hayatı boyunca tüm ilişkilerini etkileyen en temel birimdir
Arkadaşlık İlişkilerinde Sınırlar: Arkadaşlar arasında güven ve saygıyı teşvik eder. Arkadaşlar arasındaki sınırlar, kişisel bilgilerin paylaşımı ve birbirlerine harcanan zaman gibi konuları içerir. Bireyin sosyal ilişkilerini oluşturduğu temellerden biridir. Aile ilişkilerinden etkilenir.
Romantik İlişkilerde Sınırlar: Karşılıklı saygı ve bağımsızlığın korunmasına yardımcı olur. Romantik ilişkilerde sınırlar, duygusal ihtiyaçların ifadesi ve fiziksel yakınlık düzeyleri gibi konuları kapsar. Aile ilişkilerinden etkilenir.
İş İlişkilerinde Sınırlar: Profesyonellik ve kişisel hayat arasında bir denge kurmaya yardımcı olur. İş yerinde sınırlar, mesai saatleri, görev tanımları ve iş yerindeki iletişim kurallarını içerir. Aile ilişkilerinden etkilenir.
Ebeveyn-Çocuk İlişkilerinde Sınırlar: Çocukların kendilerine saygı duymasını ve bağımsızlık kazanmasını teşvik eder. Ebeveynler, çocukların yaşına ve olgunluğuna uygun sınırlar belirleyerek onların güvenli ve destekleyici bir ortamda büyümelerini sağlar. Bu sınırlar, çocukların sorumluluk almayı öğrenmelerine ve kişisel özgürlüklerini anlamalarına yardımcı olur. Ebeveynlerin sınırları, çocukların sosyal becerilerini ve duygusal zekalarını geliştirmeleri için de önemlidir. Bireyin tüm yaşamındaki ilişkilerde etkilidir.
Aynı şekilde ebeveyn-ebeveyn ilişkilerindeki sınırlar da çocukların yetişkinlikte rol-model aldığı etkenlerden biridir.
Sınırlar Nasıl Belirlenir ve Korunur?
Sınırların belirlenmesi ve korunması süreci, kişisel farkındalık ve öz-yansıtma gerektirir. Bu süreçte aşağıdaki adımlar izlenebilir:
Kendi İhtiyaçlarınızı Tanıyın: Yani kendinizi tanıyın. Kendi ihtiyaçlarınızı, değerlerinizi, inançlarınızı ve rahatlık düzeyinizi anlamak, sağlıklı sınırlar koymak için ilk adımdır.
Net İfade Edin: Sınırlarınızı açık ve net bir şekilde ifade edin. Bu, başkalarının sınırlarınızı anlamasına ve saygı göstermesine yardımcı olur. Aynı şekilde siz de başkalarının sınırlarına saygı göstererek, bilmeyen insanlara hatırlatıcı olabilirsiniz.
Başkalarının Sınırlarına Saygı Gösterin: Başkalarının sınırlarına saygı göstermek, karşılıklı saygı ve güvenin oluşmasını sağlar.
Tutarlı Olun: Sınırlarınızı tutarlı bir şekilde koruyun. Tutarlılık, sınırlarınızın ciddiye alınmasını sağlar.
Esnek Olun: Duruma göre sınırlarınızda esnek olmaya hazır olun. Esneklik, ilişkilerde uyum ve anlayışı teşvik eder. Tutarlı olmak ile karıştırılmadan esnek olunmalı. Bu da kişinin kendini tanıması ve hangi kimlikte ne tür değerlere sahip olduğunu bilmesi ile yakından ilişkilidir.
Sonuç olarak;
Kişisel sınırlar, bireyin kendine olan saygısını ve öz güvenini artırırken, daha sağlıklı ve tatmin edici ilişkiler kurmasına da olanak tanır. Sınırlarımızı tanımak ve bunlara uygun davranmak hem kendimize hem de çevremizdeki insanlara karşı sorumluluğumuzun bir parçasıdır. Sağlıklı sınırlar, bireysel özgürlüklerin ve karşılıklı saygının korunması için hayati öneme sahiptir. Bireysel ve toplumsal sınırlarımız okullarımızda farklı şekillerde işlenmektedir. Hayalim bütün olarak tüm ilköğretim sınıflarında uygulamalı zorunlu ders olarak ele alınmasıdır.
Sevgiyle, Sağlıkla, Sınırla
Türkan Ersoy
Psikoloji Uzmanı,Yönetici Koçu Ve Mentor
