Emeklilerin Geçim Mücadelesi
İPA, “Enflasyon ve Kronikleşen Yoksulluğun Gölgesinde Geçim Mücadelesi: Emekliler” başlıklı raporunda, Türkiye’nin emeklilik sistemi açısından 44 ülke arasında sondan ikinci sırada yer aldığını vurguladı. Raporda, 2010 yılında en düşük emekli aylığıyla 11,4 gram altın veya 453,4 dolar alınabilirken, bu değerin 2023 yılında 4,4 gram altına ve 319 dolara düştüğü belirtildi. 2010’da asgari ücretin üstünde olan emekli maaşının, şu an asgari ücretin yarısına denk geldiği ve bu durumun emeklileri çalışmaya zorladığı ifade edildi.
SGK verilerine göre, yaklaşık 2,4 milyon emeklinin bulunduğu İstanbul’da yaşlılık aylığı alan ve çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı yüzde 60 seviyelerine yaklaşarak, Türkiye ortalamasının üstüne çıktı. 2023 yılında 55 yaş ve üstünde 17 bin 137 kişi, 65 yaş ve üstünde ise bin 368 kişi İŞKUR’a iş başvurusunda bulundu.
Raporda, resmi olarak kayıt altına alınan başvurular dışında kayıt dışı çalışmaya yönelen emeklilerin sayısının çok daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir. İstanbul’da emeklilik aylığına hak kazananların yüzde 28,4’ü resmi olarak çalışmaya devam ederken, emeklilerin yüzde 18,3’ü hem kiracı hem de hanelerinde emekli aylığı dışında başka bir geliri olmadığını belirtti.
Ortalama yaşam maliyetinin 24 bin 991 TL olarak hesaplandığı İstanbul’da, en düşük emekli maaşının bu maliyetin yarısından bile az olduğuna dikkat çekildi.
Emeklilerin gıda ve giyim harcamalarında daha ucuz ürünlere yöneldiği, temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına sosyal ve kültürel aktivitelere olan harcamalarını kestikleri belirtildi.
Rapora göre, emekli maaşı olan hanelerin konut ve kira harcamaları 2022 yılında yüzde 28,6 iken, 2023 yılında yüzde 31,9’a çıktı.
İstanbul genelinde kira değerlerinin en düşük emekli maaşını iki-üç katladığı ve bu durumun emeklilerin barınma giderlerini karşılamada ciddi bir baskı oluşturduğu vurgulandı.
Raporda, kiracı emekliler gibi ev sahibi olan emeklilerin de maaşlarının düşüklüğünden dolayı yaşam standartlarını düşürmek zorunda kaldıkları belirtildi