Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) 2023 yılına ilişkin asgari ücret talebini açıkladı.
DİSK AR tarafından hazırlanan Asgari Ücret Araştırması’nı açıklayan DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, tartışmalı ve eksik hesaplanan TÜİK verilerinde dahi enflasyon yüksek 85,5 olduğunu, emekçilerin enflasyonun yüzde 125 ile yüzde 140 arasında gerçekleştiğini aktararak, “İnsanca bir asgari ücretin net 13 bin 200 lira olması gerekir“ dedi.
Çerkezoğlu, bulgularını aktardığı Asgari Ücret araştırmasında şu noktalara dikkta çekildi:
Merkez Bankası ve DİSK-AR verileri asgari ücret civarında bir ücretle çalışanların oranının yüzde 50’lerde olduğunu gösteriyor. Milyonlarca işçi asgari geçim için yetersiz olan asgari ücretle geçinmeye çalışırken, işçilerin bir bölümü de yasal asgari ücrete dahi erişemiyor.
AB ülkelerinde ortalama toplu pazarlık kapsama oranı yüzde 60’ların, OECD ülkelerinde yüzde 30’ların üzerinde iken ILO’ya göre Türkiye’de genel olarak yüzde 7,5, özel sektörde ise yüzde 6’nın altında. Bu durum Türkiye’de asgari ücret civarında çalışanların oranını artırırken AB ülkelerinde asgari ücretler çalışanların kapsamını düşürüyor.
Ücretler asgari ücret düzeyine geriliyor
Türkiye’de diğer emek gelirleri artışının sınırlı kalması sonucunda asgari ücret ile diğer ücretler arasındaki makas kapanıyor ve asgari ücret civarı ücretle çalışanların oranı artıyor. Giderek artan bir biçimde daha çok emekçi asgari ücrete yakın ücretlerle çalışır hale geliyor. Türkiye hızla asgari ücretliler ülkesine dönüşüyor.
Ücretler asgari ücret düzeyine geriliyor. 2005 yılında aylık ortalama ücret ve maaş geliri asgari ücretin 2,2 katı iken, 2020’de asgari ücretin 1,7 katına geriledi. İşgücü maliyeti araştırmalarına göre ise asgari ücretin ortalama işgücü kazancına oranı 2012’de yüzde 44 iken 2020’de yüzde 73’e yükseldi.
Asgari ücretini milli gelire oranı düştü
Araştırmaya göre, 1974’te kişi başına GSYH’nin yüzde 80,6’sı düzeyinde olan asgari ücret, 2022 yılında GSYH’nin yüzde 43,7’ye geriledi. 2016’da asgari ücretin kişi başına GSYH’ye oranı yüzde 59,7 iken 2022’de yüzde 43,7’ye geriledi. Asgari ücret kişi başına gelire paralel olarak artsaydı brüt asgari ücretin 2022’de ortalama 5 bin 738 TL değil, 10 bin TL’nin üzerinde olması gerekirdi.
Özel sektörde işçileri yüzde 65’i asgari ücretli
Özel sektör işçilerinin yüzde 21,7’si asgari ücrete erişemiyor. Özel sektörde asgari ücret ve altında ücretle çalışanların oranı yüzde 50,4 ve asgari ücret civarında çalışanların oranı yüzde 10 yakınlığında yüzde 64,7’düzeyinde.
Kadınların yüzde 60 asgari ücretli
Kadınların çok büyük bir bölümü asgari ücret ve daha altında ücretlerle çalışmaktadır. Asgari ücretin yüzde 10 fazlası ve altında ücret alanların oranı genelde yüzde 48,7 iken kadınlarda yüzde 55,6’ya yükseliyor.
Türkiye Avrupa’da en düşüklerden
2012’de Avrupa’da Türkiye’den düşük asgari ücrete sahip 12 ülke varken, 2022’de bu sayı 2’ye düştü. Türkiye’den daha düşük asgari ücrete sahip iki ülke Bulgaristan ve Arnavutluk olarak izlendi.
Dolar cinsinden en düşük
2008’de yıllık 371 dolar asgari ücret 2016’da 430 dolara yükseldi. Sonra ekonomik ve siyasal istikrarsızlığa bağlı olarak asgari ücret dolar cinsinden gerilemeye başladı. Asgari ücret TL’nin değer kaybının hızlanmasıyla 2022 yılı ortalaması olarak 298 dolara kadar geriledi.
Merkez Bankası’nın yıllık ortalama Cumhuriyet altını fiyatlarına göre 2003 yılında asgari ücretin yıllık tutarı ile 25 altın alınabilirken 2022’de yıllık net asgari ücretle sadece 9 Cumhuriyet altını alınabiliyor.
Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde asgari ücretin avro cinsinden yıllık ortalama değişimine ilişkin hesaplamalar yapmaktadır. Eurostat’a göre Türkiye, Avrupa ülkeleri içinde en düşük üçüncü asgari ücrete sahip üçüncü ülke. Eurostat verileri brüttür. Türkiye’den daha düşük asgari ücrete sahip ülkeler aylık 268 avro ile Arnavutluk ve aylık 363 avro ile Bulgaristan olarak görülüyor.
2022’de AB ülkeleri içinde en yüksek asgari ücret aylık 2 bin 313 avro ile Lüksemburg’a ait. Asgari ücret Belçika’da bin 842, İrlanda’da bin 774, Hollanda’da bin 756, Almanya’da bin 744, ve Fransa’da bin 645 euro.
ABD’de işçi bin 210 euro asgari ücrete sahipken, İspanya bin 166, Yunanistan 831, Portekiz 823, Malta 792, Polonya 642 ve Romanya 516 euro asgari ücrete sahip. Böylece Türkiye’deki asgari ücret sadece Yunanistan, Portekiz ve İspanya gibi Avrupa Birliği’nin Güney ülkelerinden ve ABD’den değil, Polonya, Romanya ve Macaristan gibi Doğu Avrupa ülkelerinden de düşük.
Kaynak: www.bloomberght.com
