Maliyetlerinin artması çiğ süt üreticilerini zora sokuyor. “Bu şartlarda işletmemizin dönmesi imkânsız” diye haykıran çiftçilerden bir kısmı çareyi hayvanlarını kesime göndermekte buluyor. Resmi veriler de süt üretiminde son aylarda yaşanan düşüşü ortaya koyuyor.
Toplanan inek sütü üretimi mayıs ayından bu yana beş aydır üst üste düşüyor. İçme sütü üretimi de ekim ayında 2019 başından bu yana en düşük ikinci seviyeyi gördü. İçme sütü üretimi ekimde bir önceki aya göre yüzde 16; önceki senenin aynı dönemine göre ise yüzde 24 azaldı. Toplanan inek sütü miktarı da Şubat 2017’den sonra en düşük seviyeye geriledi. Peki, hayvanların kesime gönderilmesi süt üretimini nasıl etkiledi?
Üretici "geleceğimizi kesiyoruz" demişti
euronews Türkçe ekim başındaki “Süt krizi: Üretici zarar ediyor, tüketici pahalılıktan alamıyor" başlık haberinde bir süt üreticisinin “geleceğimizi kesiyoruz” haykırışını duyurmuştu.
Sütteki maliyet krizinden dolayı çiftçilere teşvik olarak verilen dana ve düvelerin kesime gittiğine dikkat çeken çiftlik sahibi ve çiğ süt üreticisi Mustafa Kaya “Şu an geleceğimizi kesiyoruz.” demişti.
Toplanan inek sütü Şubat 2017’den sonra en düşük seviyede
Süt üretiminin en önemli göstergelerinden birisi toplanan inek sütü miktarı. Ekim 2022’de 726 bin ton inek sütü toplandı. Bu oran Şubat 2017’den görülen 703 bin tondan sonra görülen en düşük miktar oldu. Toplanan inek sütü miktarı Eylül 2022’de 751 bin ton; Ekim 2021’de ise 803 bin ton idi.
Böylece toplanan inek sütü miktarı önceki aya göre yüzde 3,4; geçtiğimiz yılın aynı ayına göre ise yüzde 9,6 geriledi.
İçme sütü üretimi yıllık yüzde 24 azaldı
İçme sütü üretimi Ekim 2022’de bir önceki aya göre yüzde 16; geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre ise yüzde 24 düştü. Ekim 2022’de 104 bin ton olan içme sütü üretimi eylül ayında 123 bin ton; Ekim 2021’de ise 137 bin ton seviyesindeydi.
İçme sütü üretimi ekim ayında 2019 başından bu yana en düşük ikinci seviyeyi gördü.
İnek sütünde üretici enflasyonu yıllık yüzde 188
TÜİK verilerine göre Kasım 2022’de inek sütünde üretici enflasyonu (ÜFE) yıllık yüzde 188 yükseldi. Yani Kasım 2021’de 1 litre süt üretmek için 100 birim harcayan üreticiler Kasım 2022’de aynı miktarda süt üretmek için 288 birim harcama yapmak zorunda kaldı.
Taze süt tüketici enflasyonu yüzde 162
Kasım 2022’de taze sütte tüketici enflasyonu (TÜFE) yıllık yüzde 162 oldu. Geçtiğimiz yıl 100 liraya alınan süte tüketiciler bu sene 262 lira ödedi.
Üreticiler: TÜİK’in verileri masraflardaki artışı yansıtmıyor
TÜİK verileri üretici enflasyonunun tüketici enflasyonunun az farkla yüksek olduğunu gösteriyor. Çiğ süt üreticisi Mustafa Kaya TÜİK’in verilerinin masraflardaki artışı yansıtmadığını şöyle vurguluyor: “Bizim girdi maliyetlerimiz TÜİK’in rakamlarıyla uyuşmuyor. TÜİK’e bakarsan hayvancılıkta girdi maliyeti yüzde 150-200 arası artmış gözüküyor ancak bizim yaşadığımız enflasyon yüzde 300 civarında ama ürettiğimiz sütteki artış yüzde 100 oranında kaldı, şimdi biz nasıl ayakta kalalım?”
Kaya üretici maliyetleri artışı ekim ayında şöyle anlatmıştı: “Devlet üreticiyi enflasyonun nedeni gibi görüyor bu nedenle bizim üzerimize baskı kuruyor oysa biz enflasyonun ne nedeni ne sonucuyuz biz enflasyonun mağduruyuz. Bizim girdilerimiz üç katına kadar arttı. Mazot bir yıl önce 8 lira civarındayken bugün 24 lira, bir kilo slajlık mısır 60 kuruş iken bugün 1.5 lira, bir balya saman 10-12 lira iken bugün 25 ile 30 lira arasında."
