Yeni ve kapsamlı bir uluslararası çalışma Grönland ve Antarktika buz tabakalarında 30 yıl öncesine göre üç kat daha fazla buz kaybedildiğini ortaya koydu.
50 farklı uydu tahminini kullanan araştırma, dünyadaki tatlı su buzunun yüzde 99'unu barındıran bu iki buz tabakasındaki erime hızının artık çok daha belirgin hale geldiğini gösterdi. Araştırmacılar giderek hızlanan erimenin insan faaliyetlerinden kaynaklı iklim değişikliği sebebiyle yaşandığının altını çizdi.
Sonucun şaşırtıcı olmamakla birlikte rahatsız edici olduğunu vurgulayan uzmanlar araştırma sayesinde buz tabakalarının iklim değişikliğine ne kadar hızla tepki verdiğini öğrenildiğini belirtti.
Üç teknikle incelendi
65'ten fazla bilim adamından oluşan bir ekip, NASA ve Avrupa Uzay Ajansı tarafından finanse edilen araştırmada buz tabakasındaki kaybı düzenli olarak hesaplıyor. Son çalışma ile daha önce derlenen verilere üç yıllık veri daha eklendi.
Çalışmada uydu gözlemlerinin yanı sıra saha araştırması ve modelleme teknikleri de kullanılarak buz tabakasındaki erimesi üç farklı teknikle incelendi.
Çalışmanın yazarları yerçekimindeki ve buz yüksekliğindeki değişiklikleri kullanarak ne kadar kar yağdığını, ne kadar karın eridiğini, buzdağlarının patlamasıyla ne kadar buzun kaybolduğunu ve buzun daha sıcak su tarafından alttan ne kadar aşındııldığını ölçtü.
Araştırma buz tabakasındaki erimenin hızlandığını açık şekilde gösterdi. Earth System Science Data dergisinde yayınlanan çalışmaya göre en yüksek hızlı yedi erime son 10 yılda yaşandı. En fazla erime 2019 yılında görüldü.
1992'den 1996'ya kadar bu iki buz tabakasındaki erime yılda 105 milyar ton iken, 2017'den 2020'ye kadar eriyen buz kütlesi yılda 372 milyar tonun üzerine çıktı. Bunun üçte ikisinden fazlası Grönland'da yaşandı.
- BM lideri Guterres: İklim bombasını etkisiz kılmak için karbon emisyon hedefleri 2040'a çekilmeli
- Avrupa Parlamentosu, iklim değişikliğiyle mücadelede 'mega paketi' onayladı
Grönland'da kütle kaybı Antarktika'dan fazla
Grönland 2017'den 2020'ye kadar yılda ortalama 257 milyar ton eridi. Bu rakam 2012'den 2016'ya kadar yılda sadece 213 milyar metrik ton olarak gerçekleşmişti.
Antarktika ise 2017'den 2020'ye kadar yılda yaklaşık 115 milyar metrik ton buz kaybetmeye devam etti. Bu rakam on yılın başlarına göre yüzde 23 azalırken, 1990'ların başlarına göre yüzde 64 artmış durumda.
Uzmanlara göre Görnland'daki kütle kaybı Antarktika'ya göre daha fazla olmasına rağmen, Antarktika'da bazı tehlikeli bilinmezler söz konusu. Örneğin "Kıyamet Günü Buzulu" olarak adlandırılan Thwaites buzulunun davranışı yakından takip ediliyor.
- Araştırma: Grönland’daki küresel ısınma tahmin edilenden çok daha fazla
- Bilim insanları Grönland'da 2 milyon yıl öncesine ait DNA buldu
Buz tabakasındaki erimenin deniz seviyesi üzerindeki etkisi
Araştırmaya göre, dünya 1992'den bu yana iki buz tabakasından toplam 7,6 trilyon ton buz kaybetti. Bu rakamı biraz daha anlaşılır kılmak için Amerika Birleşik Devletleri'nin tamamını yaklaşık bir metre suyla doldurmaya ya da Fransa'yı yaklaşık 15 metre su altında bırakmaya yetecek bir miktar olarak tanımlamak mümkün.
Ancak okyanusların çok büyük olması sebebiyle bu erime 1992'den bu yana deniz seviyesinde yalnızca yaklaşık 21 milimetrelik bir yükselmeye neden oldu. Grönland 13,5 milimetre ile bunun üçte ikisine, Antarktika ise 7,6 milimetre ile üçte birine katkı verdi.
Çalışma, küresel olarak deniz seviyesindeki yükseliş hızlanırken, 1992'den bu yana Grönland ve Antarktika'daki kütle kaybından kaynaklanan erimenin bu yükselişe katkısının arttığını ortaya koydu.
Buna göre buz tabakalarının erimesinin daha önce deniz seviyesindeki yükselişin yüzde 5'ine katkıda bulunurken bu oranın şimdi beş kat artarak dörtte birinden fazlasını oluşturduğu belirtildi.
Deniz seviyesindeki yükselişin geri kalanı, ısınan suyun genleşmesi ve buzullardaki erimeden kaynaklanıyor.
Geçtiğimiz on yıllarda deniz seviyesi yılda yaklaşık 3 milimetre yükseldi, ancak uzmanlar bu yükselişin önümüzdeki yıllarda 4 ila 6 milimetreye çıkabileceği ve bunun sonuçlarının belirgin şekilde hissedilebileceği uyarısında bulunuyor.
Kaynak: tr.euronews.com
