Kocaeli ve Van depreminde yaşamını yitiren sigortalıların primleri hesaplanıp geride kalan hak sahiplerine gelir ve aylık bağlanmıştı. Buna karşın 50 binin üzerinde yurttaşın yaşamını yitirdiği 6 Şubat depremleri için böyle özel bir yasal düzenleme yapılmadı. Geride kalan acılı aileler, gelir ve aylıktan yoksun bırakıldı.
PARA YARDIMI TERCİH EDİLDİ
Depremlerin ardından ölenlerin hak sahiplerine kolaylaştırılmış gelir ve aylıklar bağlanıyordu. Geçmişte deprem nedeniyle bu acıları yaşayanlar, daha az primle gelir ve aylıklar bağlanarak, sosyal güvenlik sisteminin koruması altına alındı.
Geçmişteki destek ve özel düzenlemeler, Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremde uygulanmadığından, ölen yurttaşların hak sahiplerine bağlanan gelir ve aylıklar sınırlı kaldı. Oysa bütün depremler için aynı duyarlılığın gösterilmesi ve ölenlerin geride kalan hak sahiplerinin sosyal güvenlik sistemiyle korunması gerekiyordu. Buna karşın iktidar, 6 Şubat tarihli depremlerde yaşamını yitiren sigortalıların hak sahiplerine (eş, çocuk, anne ve baba) gelir ve aylık bağlanmada özel düzenleme yapmak yerine para yardımı yapılmasını tercih etti. 1999’daki Kocaeli depreminde özel düzenleme yapılmış ve 360 gün prime sahip olan (borçlanmalar dahil) sigortalıların hak sahiplerine gelir ve aylık bağlanarak, acılı ailelere bir nebze de olsa destek verilmişti. Van depreminde ise yalnızca 30 gün primi olan ölen sigortalıların hak sahiplerine gelir ve aylık bağlanmıştı. 11 ili etkileyen son depremlerin yıkımları daha büyük oldu. Buna karşın 1999 ve 2011 yılındaki düzenlemeler 6 Şubat merkezli depremler için uygulanmadı. Yasal düzenleme de yapılmadı. Acıların giderilmesinde daha az primle gelir ve aylık bağlanmaması, geride kalanları sosyal güvenceden yoksun bıraktı.
MEVCUT UYGULAMA NASIL?
Kocaeli ve Van depreminde özel düzenlemelere göre aylık bağlanırken 6 Şubat tarihli büyük depremde benzer düzenleme yapılmadı.
Bu nedenle de mevcut yasaya göre SSK’li olanlar için 900 fiili prim günü (borçlanma ile 1800 gün), Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamında olanlar için en az 1800 gün prim şartı aranıyor. Bu şartları taşıyan ve depremde yaşamını yitirenlerin hak sahiplerine gelir ve aylık bağlanıyor. Prim şartının düşürülmemesi ve şartların kolaylaştırılmaması geride kalan binlerce yurttaşın gelir ve aylıktan yoksun kalmasına neden oldu. Sadece 100 bin TL para yardımı ile yetinildi.
360 GÜN YETERLİ SAYILDI
Kocaeli depremin ardından yapılan düzenleme şöyleydi: 17/8/1999 tarihinde ve daha sonraki tarihlerde meydana gelen depremler sonucunda malul kalan sigortalı veya iştirakçiler ile ölen sigortalı veya iştirakçilerin hak sahiplerine en az 360 gün prim veya 12 aylık prim veya kesenek ödenmiş ve her ne ad altında olursa olsun sosyal güvenlik kurumlarından aylık veya gelir almamak şartıyla; 506, 2925, 5434, 1479 ve 2926 sayılı kanunlarda öngörülen prim veya kesenek ödeme süresi aranmaksızın ilgili kurumca kendi mevzuatlarına göre aylık bağlanır. Bu şekilde bağlanan aylıklarla ilgili söz konusu kanunlarda öngörülen prim veya keseneklerin eksik olan kısmı Hazine’ce kurumlara ödenir.
VAN’DA SÜRE 30 GÜNDÜ
Van depreminden sonra yapılan düzenleme de şöyleydi: 19/5/2011, 23/10/2011 ve 9/11/2011 tarihlerinde meydana gelen depremler sonucunda malul kalan sigortalılar ile ölen sigortalılar için, malullük ya da ölüme neden olan deprem tarihinden önceki döneme ilişkin olarak en az 30 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi veya bir aylık kesenek ile karşılık ödenmiş ve bu süreye ilişkin sigortalı tescil işleminin kanunda belirtilen sigortalı bildirim sürelerinden kaynaklanan haller saklı kalmak kaydıyla deprem tarihlerinden önce yapılmış olması şartıyla, kanunda öngörülen prim ödeme süresi, hizmet, prim ve prime ilişkin borcu olmama ve sigortalılık sürelerine ilişkin diğer şartlar aranmaksızın bu kanun hükümlerine göre kurumca kendilerine veya hak sahiplerine aylık bağlanır. Bu şekilde bağlanan aylıklarla ilgili kanunda öngörülen prim veya kesenekle karşılıkların eksik olan kısmı Maliye Bakanlığı’nca kuruma ödenir. Birinci fıkra kapsamına girenlerden depremler sonucunda yaralanan veya engelli hale gelenlere verilecek protez, araç ve gereç bedelleri için katılım payı alınmaz.
Kaynak: www.cumhuriyet.com.tr
