Rusya'nın 2022'nin başlarında Ukrayna'da başlattığı savaş, Avrupa'da enerji krizinin yaşanacağı endişelerini artırdı. Ancak gelinen noktada ekonomistler, korkulanın olmadığını ve 'enerji kıyametinin' olmayacağını söylüyor.
Alışılmadık derecede sıcak geçen hava ve doğalgaz kaynakları bulma çabalarının bunda etkili olduğu belirtiliyor.
Doğal gaz tedarikçileri, genellikle stokların azaldığı bir dönemde stoklarını arttırdı. Bu da ev ve işyerlerinde kullanılan gazın kış sonunda tükeneceği korkusunu hafifletti.
Kısa vadeli gaz fiyatları rekor seviyelerden düştü; ancak yüksek elektrik faturaları ve yüksek enflasyon şirket kazançlarını ve tüketici harcama gücünü azaltmaya devam ediyor.
Avrupa'da neden daha az gaz kesintisi riski var?
Moskova yönetimi, Avrupa ülkelerinin yaptırım uygulamasına misilleme olarak Avrupa'ya verdiği gazın büyük bir kısmını kesti.
Ancak 'olağanüstü' bir şekilde kışın havanın sıcak olması Avrupa'daki depolama tesislerinin 1 Ocak'tan bu yana yüzde 83 oranında dolu kalmasını sağladı.
Ülkeler, boru hattı yerine ABD ve Katar'dan gemiyle gelen sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarik etmeye başladı. Almanya, LNG için yaklaşık 10 milyar euroya 5 adet yüzer LNG çevirim terminali kiraladı.
Almanya Enerji Bakanı Robert Habeck geçen hafta, "Yaz aylarında tehdit edildiğimiz en kötü şeyi önledik" derken; Brüksel'deki Bruegel düşünce kuruluşunda enerji politikası uzmanı Simone Tagliapietra, "Enerji krizi kendi başına sona ermedi, ancak acil durumun zirve yapması önlendi." ifadelerini kullandı.
Öte yandan rekor düzeydeki yüksek sıcaklıklar kar sporlarına bağımlı işletmelere zarar verdi.
- İtalyanlar artan enerji fiyatlarını fatura yakarak protesto etti
- Almanya'da aralık ayı doğal gaz faturalarını devlet ödeyecek
Bu durum faturalara nasıl yansıyor?
Aşırı fiyat artışları olmasa da faturalar normalden yüksek kalmaya devam edecek. Doğal gaz fiyatları 2022'nin başlarındaki seviyenin çok üzerinde seyrediyor.
Ancak Avrupa'nın en büyük ekonomisi olan Almanya başta olmak üzere ülkeler şirketlere destek vermeye başladı.
Berlin hükümeti, küçük işletmelerin ve tüketicilerin enerjilerinin yüzde 80'ini geçen yılın fiyatından satın almalarına olanak tanıyan gaz ve elektrik fiyat tavanlarını kabul etti.
Ağustos ayında enerji fiyatları zirve yaptığında, 2023 yılı için fırınlarını çalıştırmak ve dükkanlarını aydınlatmak için gaz ve elektrik maliyetlerinde 800 bin euroluk artış olacağı bekleniyordu. Şimdi ise bu rakam 300 bin euroya geriledi.
Fiyat karşılaştırma sitesi Check24'e göre, enerji tavanlarına rağmen Almanya'daki 8.8 milyon hane bu yıl ortalama yüzde 38'lik bir fiyat artışıyla karşılaştı. Bu da dört kişilik bir aile için 586 euro anlamına geliyor. Fiyat indirimi olmasaydı, yüzde 58'lik bir artış ya da 911 euro daha fazla harcanacaktı.
Bu şekildeki destekler ise ülkelerde bütçe açıklarının artmasına neden oluyor.
Varşova'daki Doğu Araştırmaları Merkezi'nde kıdemli araştırmacı Agata Loskot-Strachota, "Endişem bunun sürdürülebilir olmaması. Üye ülkeler arasında daha uzun vadelerde sağlanabilecek devlet finansmanı düzeyine ilişkin farklılıklar da Avrupa'daki siyasi farklılıkları körükleyebilir." dedi.
Putin'in Avrupa'ya karşı enerji savaşında son durum ne?
Avrupa'nın geçen yıl 5 Aralık'tan itibaren Rus petrolünün çoğunu yasaklaması, G-7 ülkelerinin Rus ham petrolünün diğer ülkelere satışına getirdiği fiyat sınırlaması küresel fiyatlarda ani bir artışa yol açmadı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'nın bu fiyat sınırına uyan ülkelere petrolü keseceğini söyledi. Ancak bu, Rus petrolünün mevcut fiyatının üzerinde belirlendiği için Moskova'nın üretimi kısmasına yol açmadı.
Batılı ülkelerin uzak durduğu Rus petrolünün büyük bir kısmı Hindistan ve Çin'e büyük bir indirimle sevk edildi.
Bu yaz varil başına 120 dolar gibi yüksek bir seviyeden düşen petrol fiyatlarının Rusya'dan tedarik yasağının 5 Şubat'ta yürürlüğe girmesiyle Avrupa'da daha pahalı hale gelebileceği belirtiliyor.
Bir miktar Rus gazı Ukrayna'dan Slovakya'ya, Karadeniz'in altından Türkiye'ye ve Bulgaristan'a uzanan boru hatları aracılığıyla Avrupa'ya akmaya devam ediyor.
Enerji politikası uzmanı Simone Tagliapietra, "Küresel petrol fiyatları düşükken ve Rusya önemli bir ihracatçı konumundayken bu arzın bir zayıflık işareti olduğunu düşünüyorum" dedi.
Analist ve siyasetçiler, Avrupa'nın depoları doldurmadaki başarısının Putin'in Avrupa üzerindeki enerji kozunu büyük ölçüde kaybetmesine neden olduğunu söylüyor.
ABD ve Avrupa gibi büyük ekonomilerdeki yavaşlama korkuları nedeniyle petrol fiyatları gevşek seyrediyor.
- Almanya'nın 2022 enerji tüketimi, Berlin Duvarı'nın yıkılmasından beri en düşük seviyeye geriledi
- AB, 2022'de savaş, enerji krizi ve enflasyonun etkileriyle mücadele etti
"Enerji krizi ortadan kalkmış değil"
Büyük bir boru hattında veya LNG ihracat terminalinde bir kaza veya teknik sorun, aşırı hava koşulları, düşük rüzgar veya hidroelektrik gücü seviyeleri gibi beklenmedik durumlar Avrupa'nın enerji politikasında karşılaşacabileceği sorunlar arasında.
Çin'in Covid-19 kısıtlamalarını gevşetmesiyle, bu yılın ilerleyen dönemlerinde gemilerle sıvılaştırılmış gaz talebinin artabileceği belirtiliyor. Bu durum gaz almak isteyen Avrupa'ya pahalıya mal olacak. Asya ve Afrika'da rekabet edecek parası olmayan daha yoksul ülkelerin daha büyük sıkıntı yaşaması bekleniyor.
Uluslararası Enerji Ajansı Avrupa'yı uyararak Rusya'nın arzını kesmesi ve Çin'in talebinin artması senaryosunun Avrupa'yı gelecek kış için gaz sıkıntısıyla karşı karşıya bırakabileceğini açıkladı.
Doğu Araştırmaları Merkezi'nden Loskot-Strachota'ya göre Rusya'nın önemli bir petrol tedarikçisi olması ve Avrupa'ya hala bir miktar gaz göndermesi nedeniyle hala oynayabileceği enerji kartları olabilir.
Araştırmacı Loskot-Strachota, "Enerji krizi ortadan kalkmış değil. En kötü senaryoyu yaşamıyoruz ama belirsizlik faktörleri de ortadan kalkmış değil." dedi.
